نوای شهر خاموش کیهان کلهر ، آوایی سوزناک که از امید حکایت دارد - چاپار بلاگ

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، کیهان کلهر بار دیگر با کنسرت شهر خاموش به روی صحنه تالار وحدت آمد. او پیشتر در فروردین ماه امسال با اعضای کوارتت مینیاتور به علاوه تونی اورواتر ـ نوازنده کنترباس ـ برای چندین شب متوالی به روی صحنه رفته بود. این بار نیز در شامگاه هفتم دی با همان حال و هوا و رپرتوار مشابه برای علاقه مندان اجرا کرد.

• کیهان کلهر بر بلندای موسیقی جهان قرار گرفت

قرار است این دسته از کنسرت های کلهر که اجرای شب گذشته نقطه شروع آنها بود تا پنجم بهمن ادامه داشته باشد. قطعاتی که در این کنسرت اجرا شد، شامل طرقه، آتشگاه، معشوق ناامیدم مکن و شهر خاموش بود.

• طرقه

سالن غرق در سکوت است و تماشاچیان منتظر ورود هنرمندان هستند. پس از حضور آنها که با تشویق حضار همراه است، کلهر سه تار به دست می گیرد و در یک ریتم ثابت می نوازد. پس از لحظاتی با سازهای زهی همراه می شود. کم و بیش ریتم ها اوج می گیرند و گاه فرود می آیند.

پس از پایان این بخش، کلهر ضمن خوشامدگویی به حاضران، بیان می کند: امشب بیست و چهارمین برنامه تهران است. تا دیروز در بجنورد بودیم و تا چند روز دیگر در خدمت شما هستیم. این قطعه طرقه نام داشت. تنظیم این قطعه برای چهار سه تار و کوئینتت زهی است که پیش تر در آلبوم شب، سکوت، کویر منتشر شده است.

• آتشگاه

قطعه بعدی آتشگاه است. این اثر از ساخته های کالین جیکوبسن (نوازنده ویولن و آهنگساز گروه جاده ابریشم) محسوب می شود و حاصل سفر او به اصفهان است.

جیکوبسن 17 سال پیش به ایران و اصفهان سفر می کند. یک بنای آتشگاه ساسانی حسابی او را مجذوب خودش می کند و به این ترتیب این قطعه ساخته می شود.

در ادامه نوازندگان ویولون با سرانگشتان خود به روی سازشان می زنند و کلهر نیز ضرباتی را با دست به روی کمانچه اش می زند. این فرایند ادامه دارد. نوازندگان ویولون سل و کنترباس نیز اضافه می شوند. پس از لحظاتی کلهر آرشه کمانچه را به دست می گیرد. اکنون ویولن ها به آرامی نواخته می شوند. سوزی در پس صدای ساز کلهر است و با صدای دیگر سازهای زهی آمیخته شده. ریتم در جریان است و گاهی قطع می شود. فضای موسیقی شرقی گاهی در کار جولان می دهد و گاهی نیز تغییر می کند. اکنون از در صدر بودن کمانچه کم شده و ساز کوبه ای به کار اضافه می شود. کمانچه سرعت بیشتری می گیرد و صدایش با وضوح بیشتری شنیده می شود.

کلهر برای چند ثانیه آرشه را کنار می گذارد و با سرانگشتان خود سیم های کمانچه را به صدا در می آورد. آوای سازهای زهی دوباره در هم آمیخته می شود و اکنون تنها صدای ویلون با گوش می رسد.

پس از لحظاتی آوای ویولون ها در پس زمینه صدای کمانچه شنیده می شوند و کمانچه با صدای بالاتری در جواب آنها نواخته می شود. اکنون سوز اولیه کار در نوای کمانچه حس می شود و فضای موسیقی شرقی دوباره بر فضا حاکم می شود. در پایان این قطعه، تنها آوای آرام کمانچه و ویولن به گوش می رسد.

• معشوق، ناامیدم مکن

کلهر در ادامه درباره قطعه معشوق، ناامیدم مکن می گوید: کالین جیکوبسن زمانی که در ایران بود با تأثیراتی که از محیط گرفت، با شعر نظامی و داستان لیلی و مجنون آشنا شد. ترجمه انگلیسی آن را پیدا کرد و بر اساس یک مصرع از لیلی و مجنون این قطعه را ساخت؛ البته من نتوانستم معادل فارسی آن را در نظامی پیدا کنم.

این قطعه شروعی بدون هیجان دارد و تا لحظاتی ریتمی ملایم و پیوسته را دنبال می کند. صدای کمانچه به طور پی در پی قطع و همراه با صدای ویولن شنیده می شود. اکنون صدای کمانچه را می شنویم که با حس نوازنده آمیخته شده و پس از لحظاتی با قدرت بیشتری نواخته می شود.

همچنان توقف های صدای سازها و شروع بلافاصله آنها وجود دارد. ریتم ها در این کار تکرار می شود تا اینکه صدای سازها سرعت می گیرد و ساز کوبه ای به کار اضافه شود. اکنون سازها با قدرت و سرعت بیشتری نواخته می شوند. کمانچه در فضای اصلی کار قرار می گیرد و پس از لحظاتی فرود می آید. دوباره سازها اوج می گیرند و تا حدی فرود می آیند.

• شهر خاموش

کلهر اکنون درباره قطعه شهر خاموش چنین بیان می کند: این اثر سال ها پیش به قربانیان شیمیایی حلبچه تقدیم شد. قطعه از جایی شروع می شود که هیچ چیز نیست و آرام آرام به نجواها و پس از آن به اوج می رسد. در ادامه به نوایی شبیه به موسیقی کردی می رسد و در پایان فضا به گونه ای است که گویا افراد را به حیات و زندگی دعوت می کند.

طبق گفته کیهان کلهر، کار به گونه ای شروع شد که گویی در پوچی و وسط هیچی هستیم و چیزی جز خلأ حس نمی شود. کم کم نجواهایی که حاصل از صدای کمانچه است حس می شود. فضا روایت از یک فاجعه و حادثه تلخ دارد. اتمسفری از سردرگمی انسان های مصیبت دیده در کار حس می شود. کم کم نجواها قدرت می گیرند و دیگر سازهای زهی نیز اضافه می شوند.

اکنون باری دیگر آن نجواها آرام شده و به گونه ای هراس انگیز از سر فاجعه ای که پیشتر رخ داده، شنیده می شوند. حال نجواها دیگر نجوا نیستند و به فریاد تبدیل شده اند. صداها اوج می گیرند و اوج می گیرند، تا اینکه آرام می شوند و صدای کمانچه به گوش می رسد. دیگر تنها صدای کمانچه است و صدای خفیف و متعددی از ویولن ها.

کلهر گاهی سازش را در اوج می نوازد و دوباره کمی آرام می شود. فضای موسیقی کردستان در کار حس می شود. نور بر روی کلهر منعطف است. او می نوازد و از قصه ای اندوهگین می گوید. در پایان با اضافه شدن دیگر سازها فضا تا حدودی از آن حالت سوزناک خارج شده و آوا نوید می دهد که زندگی هنوز در جریان است و باید ادامه داد.

در پایان چند تن از تماشاگرها در گفت وگوهایی مجزا با خبرنگار ایسنا، از صحبت کردن اطرافیان خود حین اجرا شکایت می کنند و فردی هم ابراز می کند که به علت فضای موجود در کار مو به تنش سیخ شده و بسیار لذت برده است.