چرا این مافیا محبوب شد؟ - چاپار بلاگ

پیش از این، شنیدن عنوان مافیا از زورگویی های غیرمنصفانه حکایت می کرد، که خون مردم را در شیشه می نماید اما در حدود سه دهه گذشته، فرایندی طی شده که این عبارت، با ارزش افزوده هایی در عرصه های فرهنگ و هنر، به فهرست 50تایی محبوب ترین بازی های برتر تاریخی و فرهنگی از سال 1800میلادی تا به امروز راه یافته است.

به گزارش خبرنگاران، بازی مافیا در دهه هشتاد میلادی در یک فضای دانشگاهی در روسیه تولد می یابد اما طولی نمی کشد که با گسترش به سوی غرب، به وسیله فضاهای خوابگاهی و دانشگاهی، به یکی از پرطرفدارترین بازی های جوانان در سرانجام هزاره دوم تبدیل می گردد.

در این بازی، گروهی از افراد به عنوان مافیا انتخاب می شوند که ازهویت هم باخبرند. گروه شهفرایندان اما این چنین نیستند و تنها خودشان از شهفرایند بودن شان آگاهند. در فرآیند بازی، افراد باید پس از کوشش برای گمراه کردن دیگران یا کشف حقیقت، به حذف تدریجی افراد اقدام نمایند. در این فرایند، اگر تعداد شهفرایندان به جامانده، تعداد قابل ملاحظه ای بیش از اعضای مافیا باشد، عنصر خیر بر شر پیروز شده است اما اگر تعداد اعضای مافیا با شهفرایندان برابر هم گردد، برعکس این ماجرا اتفاق می افتد.

بعضی با انتشار کتاب ها و ارائه تحلیل و نظریه هایی، این بازی را دارای راهبردها و اصول مشخصی برای بُرد می دانند اما به هر روی، محبوبیت و استقبال خواص و عوام از این بازی علمی و گروهی، باعث شده است که پس از گذشت بیش از سه دهه، بازی مافیا که در قاره های مختلف دنیا با تفاوت های اندکی انجام می گردد، همچنان سیر تکوینی خود را در بالای سطح موفقیت طی کند.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که از دهه نود میلادی، بازی مافیا حضور در قاب تلویزیون و پرده سینما را تجربه نموده است، در قالب کتاب عرضه شده و با گسترش اینترنت، حضورهای مختلفی را در شبکه دنیای و بازی های آنلاین تجربه نموده است. همچنین باشگاه ها و سالن های مخصوصی هم برای این بازی خاص طراحی شدند و کافه های بازی مافیا، هویت خاصی را در این عرصه به خود اختصاص دادند.

در ایران نیز از اواسط دهه 80 بازی مافیا با عنوان اولیه سارق و پلیس، به خوابگاه های دانشجویی راه یافت و پس از چند سال، با ورود به عرصه های تجاری، کافه گیم ها را تسخیر کرد. هرچند از ابتدا و شاید همچنان، حضور این بازی در مدرسه ها که البته با تفاوت های خاصی انجام می گردد، یک امر ممنوعه محسوب شده است اما در چند سال اخیر، پس از صحنه تئاتر، این بازی حضور در شبکه های تلویزیون سراسری را هم تجربه کرد و حالا در شبکه نمایش خانگی به اوج توجه، محبوبیت و موفقیت رسیده است.

بازی مافیا که یکی از رموز موفقیت آن این است که با امکانات کم قابل اجراء است، مانند هر مفهوم تازه واردی، موافقان و مخالفانی را تجربه نموده است.

مخالفان این بازی که بعضا در ابراز مخالفت خود، بسیار جدی و قاطع هم بوده اند، معتقدند که در فرآیند متکی بر چشم ِ باز و بسته افراد در یک واحد اجتماعی، تبلیغ و تمرین دروغگویی و فریبکاری و نیز توسعه شکاکیت و نابودی بعضی مفاهیم ارزشمند جامعه همچون اعتماد به یکدیگر، اتفاق می افتد. از نظر مخالفان، شهر مافیایی پر است از فریب، سوء ظن، خودمحوری، بی اعتمادی، پنهان کاری و نفاق؛ مفاهیمی که تاکید بر آنها، روح را خسته و آزرده و نیز ناامید می سازد.

موافقان آن اما معتقدند که این بازی، نوعی تمرین زندگی برای انسان در جوامع مدرن است که علاوه بر ایجاد نشاط عمومی ازطریق انجام یک بازی گروهی، با جلب توجه به مفاهیم خیر و شر و شب و روز، به بهبود قدرت استدلال و روابط عمومی افراد، اصل نقش پذیری، طرح و برنامه ریزی، قدرت کلام و زبان بدن می انجامد و از همه مهمتر، بهترین روبروه با همان دروغگویان و فریبکاران مورد اشاره مخالفان بازی را آموزش می دهد.

اینان درواقع معتقدند که توانایی های درونی و بیرونی افراد در جریان این بازی، ورزیده می شوند.

از ویژگی های خاص بازی که شاید دلیل ماندگاری و محبوبیت آن پس از بیش از سه دهه نیز بوده، سیرتکوینی و تکاملی آن بوده است. نکته قابل توجه از گونه ای از بازی مافیا که سعید ابوطالب به شکل سریالی در شبکه نمایش خانگی عرضه نموده، در همین است که او مدل متفاوتی را از این بازی به نمایش گذاشته است.

البته در دو سه سال گذشته، بازی مافیا موضوع ساخت برنامه ای در شبکه سلامت سازمان صداوسیما، بوده است. نقطه رجحان آنچه که در تلویزیون عرضه شده، علاوه بر توجه به ظرایفی چون تاکید بر استفاده از واژگان فارسی، در این بوده که سازندگان آن، با مراجعه به کافه های تخصصی این بازی، جمعی از بازیکن های حرفه ای یا اصطلاحا Player را برای بازی در برنامه دعوت نموده اند که این امر خود ضامن یک اجرای حرفه ای و کم نقص بوده است.

اما آنچه که پس از آن، در شبکه نمایش خانگی زیر عنوان شب های مافیا عرضه شد، ویژگی خاصی داشت که با وجود نقص هایی در مراحل ابتدایی، در سه شب فینال فصل اول، نشان داد به پختگی رسیده است. این ویژگی هم فقط این نبود که استفاده از هنرپیشه ها و سایر هنرمندان، بر زرق و برق و جذابیت عام کار افزوده، بلکه نکته در این است که کارگردان آن، در این کار، کاملا یک محصول سینمایی را فراوری و عرضه نموده است؛ البته محصولی سینمایی با ویژگی هایی خاص.

سعید ابوطالب که در دهه گذشته چهره بلامنازع رئالیتی شو در ایران بوده است، در تازه ترین کار خود درواقع در مقام یک کارگردان سینمایی عمل نموده است. هرچند بخشی از ماجرا به ویژگی های خود بازی مربوط است. مخاطب در بازی مافیا که به صورت سریالی عرضه می گردد، درواقع با یک قصه روبرو است. فیلمنامه در این کار، یک ساختار و طرح ثابت اولیه دارد اما در هر شب می تواند به شکلی غیر قابل پیش بینی جلوه کند و درواقع، قصه اش پیش برود. هنر کارگردان این می تواند باشد که اجازه ندهد خودش به مانعی برای پیشرفت قصه تبدیل گردد و با به کارگیری فیلمبردارهایی که خود سابقه کارگردانی یا دست کم مدیریت فیلمبرداری دارند، پلان هایی متفاوت و ایده آل از سکانس هایی تهیه کند که هرکدام خرده روایتی هستند که درنهایت قصه نهایی کار را شکل می دهند.

حتما اتفاقی هم نبوده است که علاوه بر استفاده از بازیگران دو سه نسل سینما و تئاتر - لابد برای پوشش دادن چند نسل از مخاطبان - علاوه بر طراحی لباس، طراحی صحنه، چهره پردازی و دیگر جنبه های سینمایی، با انتخاب نام هایی سینمایی برای بخش های مختلف کار، به نوعی ادای دین به سینما نیز شده است؛ نام هایی چون پدرخوانده ، شلیک نهایی ، راستا سبز ، ذهن زیبا و همچنین استفاده از موسیقی فیلم هفت در تیتراژ ابتدایی.

علاوه بر این، گرد هم آوردن این تعداد از چهره های عرصه هنرهای نمایشی و موسیقی در کنار یکدیگر، با توجه به علاقه مندی مخاطبان، از نقاط قوت فرضی این کار محسوب شده که البته علاوه بر خود کار، برای شرکت نمایندگان نیز می توانست یک ریسک و تیغ دولبه ای باشد که دست کم تا اینجای کار، روی خوش خود را نشان داده است. فقدان تبحر در بازی مافیا اما واقعیتی بوده که با واقعیت ثانویه تجربه بازیگری شرکت نمایندگان، خنثی و پوشش داده شده است.

با این حال، میزان رعایت پروتکل های بهداشتی، بویژه حین اجراء مقابل دوربین که وجه الگوسازی هم دارد، همیشه یکی از چالش های این بازی در دوران کرونایی بوده است.

اما شاید مهمترین دستاورد انجام این بازی را اگر از اساس به آن بدبین نباشیم و یک ترفند مدرن استعماری - این بار از جانب شرق و غرب همزمان - تصورش نکنیم، این است که به ما نشان می دهد، رفتارهای نابخردانه فرد گاه چه عقوبت های دردناکی برای خود و جامعه اش می تواند در پی داشته باشد.