روایت حال درونی آدم ها در دومین فیلم بلند یک فیلم نامه نویس سربه زیر - چاپار بلاگ

فهیمه پناه آذر: روزگاری برترین فیلمنامه های هادی مقدم دوست تبدیل به سریال های ماندگاری می شد که بعد از گذشت سال ها هنوز تماشای تکراری این سریال ها خالی از لطف نیست. مقدم دوست یک نویسنده کاربلد است که در سال های اخیر در مقام کارگردان هم حاضر شده؛ علاوه بر تلویزیون فیلمنامه های سینمایی اش همواره یا نامزد دریافت سیمرغ بوده یا سیمرغ را گرفته است. مقدم دوست 50 ساله 2 فیلم را به شکل اپیزودیک در سینما کارگردانی نموده و 2 فیلم بلند چون سربه مهر و حالا عطرآلود را در کارنامه سینمایی اش دارد. عطرآلود جدیدترین فیلم این کارگردان است که در جشنواره چهل ویکم به نمایش درآمده است. گفت وگو را پیش از اکران فیلمش گرفتیم و مقدم دوست هم به سؤالاتمان پاسخ داده است.

سربه مهر را سال 1391 ساختید و عطرآلود را سال جاری. (البته سال 1394 اپیزود چسب زخم را هم به عنوان یکی از اپیزودهای فیلم هیهات ساختید.) چرا میان فیلم هایتان این همه فاصله افتاد؟

بله. بین فیلم های سینمایی فاصله افتاده، اما در فواصل بین فیلم ها، فیلمنامه نوشته ام و سریال کار نموده ام. علت این فاصله که شما می فرمایید انجام کارهای دیگر به غیر از فیلم ساختن بوده است. علت اصلی این فاصله هایی که تا به امروز بین ساخت فیلم سینمایی افتاده تمایل بنده به حضور در موقعیت های مختلف فیلمسازی است. فیلم نمایش حال درونی آدم ها و تغییر آدم ها غیر از اینکه عنصر مهم نمایشی است و موضوعی برای جذابیت است، یک دغدغه مهم برای مخاطب هم هست که در زندگی شاهد این تغییرات باشد.

از خلاصه داستان منتشرشده عطرآلود چنین برمی آید که قرار است با یک ملودرام با موضوع چالش های زندگی یک زوج روبرو شویم. چرا ملودرام و چرا روایت عاشقانه؟

این انتخاب چند حیث دارد، اما نیت اصلی از ساخت این فیلم که با حیث هایی که عرض خواهم کرد فرق دارد، صرفا ساخت یک اثر عاشقانه یا ملودرام نبود. ملودرام و عاشقانه می تواند برای یک فیلم از حیث فرهنگی یا برخورد مخاطب مزیت باشد؛ همانطور که اطلاق عنوان طنز یا ترسناک یا هیجان انگیز برای مخاطب یک مزیت است. ملودرام و عاشقانه یک رویکرد سینمایی است که کمتر به آن توجه می گردد؛ درحالی که این گونه هم احتیاج مخاطب است و هم آن را می پسندد.

شما بیشتر از اینکه کارگردانی کنید به عنوان فیلمنامه نویس فعالیت داشته اید و اغلب هم با حمید نعمت الله همکاری داشته اید. چه شد که فیلمنامه حسین حسنی را انتخاب کردید؟

طرحی ابتدا از طرف یوسف منصوری و حسین حسنی به بنده پیشنهاد شد که حاوی مشخصات نمایشی و مضامینی بود که قبل از این پیشنهاد به آن فکر نموده بودم و جزو ایده هایی بود که برای نوشتن و کارکردن ذخیره نموده بودم؛ ضمن اینکه تجربه کار کردن متن افرادی غیر از خود آدم وقتی متن را می پسندید و به شما نزدیک است، نه فقط یک تجربه تازه، بلکه اتفاقی مفید و منطقی است. بنده اگر عمری باشد حتما دوباره برای خودم کار خواهم نوشت و اگر عمر و توفیق بیشتری پیدا کنم حتما دوباره از روی متن همکاران فیلمنامه نویسم فیلم خواهم ساخت.

چطور به این ترکیب بازیگران رسیدید و مصطفی زمانی و هدی زین العابدین را به عنوان زوج عطرآلود انتخاب کردید؟

حضور مصطفی زمانی نتیجه تمام آنالیز های ما در پیش فراوری اول فیلم عطرآلود بود. مصطفی حضور را پذیرفت و درباره نقش صحبت کرد و نظر داشت؛ نظرات مهمی که نشان می داد او به شخصیت و موقعیت داستانی فیلمنامه علاقه مند است و بیش از علاقه برایش این موضوع مهم است. پیش فراوری اول ما متوقف شد؛ چون فیلمنامه هنوز احتیاج به کار داشت، اما مصطفی برای ما ماند. با حضور او در پیش فراوری دوم خیلی زود به خانم زین العابدین پیشنهاد دادیم. این زوج با توجه به مختصات شخصیت ها به نظرمان کاملا مناسب بودند؛ ضمن اینکه همواره نقش با بازیگر باید هماهنگ گردد و این هماهنگی بخشی از فرایند طولانی نگارش در یک فیلم سینمایی با شرایط فراوری فیلم است.

در مرحله فراوری با مشکل روبرو نشدید؟

تجربه کار با حوزه هنری به عنوان تهیه نماینده چطور بود؟ ما در فراوری کاملا متناسب عمل کردیم. مشکل معمولا از آنجا آغاز می گردد که مثلاً بودجه با هزینه همخوان نیست و پیش بینی ها درست انجام نشده است. تهیه نماینده کار یوسف منصوری همراه با نویسنده و بنده به عنوان کارگردان حین نگارش فیلمنامه حضور داشت. حضور او کنار متن به عنوان تهیه نماینده یک حضور نگران نماینده نبود، یک حضور منطقی بود. نویسنده قطعا باید به بودجه توجه داشته باشد؛ نه می گردد زیاد نوشت و نه کم و نه باید فقط مقرون به صرفه نوشت و نه قلم را تیز کرد برای گران نوشتن. مثلاً نباید چیزی نوشت که بعداً موقع تدوین همه به این نتیجه برسند که باید دور ریخته گردد؛ درحالی که برای ضبط آن بودجه هزینه شده است. جمع 3 نفره ما مواظب این رعایت ها بود. تهیه نماینده هم حواسش بود که فقط نگوید مقرون به صرفه بنویسید. او هم مثل ما دنبال یک اثری بود که برازندگی فراوریی و استاندارد سینمایی داشته باشد و در عین حال کاملا متناسب با بودجه باشد. این محاسبات حین نگارش و پیش فراوری و بعدتر با انتخاب عوامل همراه، رفیق، دلسوز، هنرمند و کاربلد باعث شد که کاملا مطابق برنامه عمل کنیم و مسئله ای وجود نداشته باشد، اما یکی از مهم ترین دلایل این، بسامان بودن سازمان سینمایی حوزه هنری بود. دوستان حوزه فقط مدیر یا مدیر فرهنگی نبودند، آنها خودشان هنرمند و فیلمساز هستند. به جز اینکه کار سینما را خوب درک می نمایند، سیستم کارشناسانه ای در مرحله فیلمنامه و پیش فراوری و حین فراوری داشتند. دقیق و از روی متدهای فراوری فرهنگی عمل می کردند و رفتارشان براساس هیجان و اضطراب یا سلیقه شخصی نبود. حرف می زدیم و همدیگر را متقاعد می کردیم و مانند همکار با یکدیگر در تعامل بودیم.