راهنمای کامل بودجه بندی و مدیریت عایدی شخصی - چاپار بلاگ

بودجه چیست؟

به صورت بسیار ساده، بودجه را می توان برنامه ای مکتوب برای پول و سرمایه دانست. این تعریف بسیار ساده و قابل است. ولی می توان آن را بیشتر بسط داد.

ولی در عمل، انجام بودجه بندی خیلی سخت تر از صحبت کردن در خصوص آن است. ولی زمانی که هر ماه خود را ملزم به نوشتن بودجه مکتوب می بینید، عمل کردن به آن هم بسیار آسان تر می گردد.

احتمالاً از همان سال های ابتدایی زندگی با مفهوم بودجه به نوعی درگیر بوده باشید. مثالی مانند پول که علف خرس نیست احتمالاً به گوش شما هم خورده باشد. این مثال را نیز می توان نوعی واکنش به بودجه بندی دانست.

واقعیت این است که بودجه در واقع به شما اجازه خرج کردن پول را می دهد. اگر بودجه اجازه ندهد، حتی اگر هم پول داشته باشید، نباید آن را خرج کنید. البته، به جای اینکه بودجه را لیستی از باید و نبایدها بدانید، بهتر است آن را برنامه ریزی سرمایه خود بدانید. نوعی برنامه که به شما اجازه می دهد تمام پول خود در طول ماه را به خوبی و با هدف و نظم خرج کنید.

در مجموع، بودجه به شما این شانس را می دهد که برنامه بریزید و پول خود را دقیقاً همان طوری که می خواهید خرج کنید. جالب است، درسته؟

چند نوع بودجه بندی وجود دارد؟

اگر از هر فردی در خیابان در خصوص روش های بودجه بندی بپرسید، احتمالاً هر مرتبه در خصوص روشی نو می شنوید. خیلی ها هم اصلاً با این مفهوم آشنایی ندارند و اصلاً آن را به کار نمی گیرند.

یادتان باشد، بودجه یک برنامه مکتوب برای پول شما است. محلی که این برنامه را می نویسید ممکن است متفاوت باشد. بعضی از اپلیکیشن های گوشی استفاده می نمایند، بعضی از برنامه اکلس، بعضی از یک برگه کاغذ و قلم و … درهرحال، هیچ کدام از آن ها فرقی ندارد و تنها چیزی که اهمیت دارد این است که بودجه شما واقعی و قابل اجرا باشد.البته نکته مهم دیگری هم وجود دارد و آن هم اینکه بودجه را همواره و قبل از آغاز هر ماه باید آماده کنید.

با این حال، درادامه قصد داریم 4 سبک بودجه بندی متداولی که انجام آن ها ساده و محبوب است را به شما معرفی کنیم.

1- قانون 20/30/50 برای بودجه بندی

این روش مبتنی بر درصد است (نقطه قوت)، ولی امکان آنالیز و ردیابی بدهی های شما در آن وجود ندارد (نقطه ضعف). بر اساس این روش، 50 درصد عایدی شما صرف نیازها می گردد، 30 درصد دیگر را می توانید صرف خواسته ها کنید و 20 درصد خاتمهیی دیگر را نیز باید به صرفه جویی و پس انداز اختصاص دهید. بله، درست است. 20 درصد عایدی خود را باید پس انداز کنید. این سبک بودجه بندی بر این هدف مبتنی است که شما بیشتر به صرفه جویی و پس انداز اهمیت می دهید و بدهی چندانی برای پرداخت ندارید. این نطقه ضعف بزرگی است.

2- راه حل 60٪ در بودجه بندی

این روش سخت گیرانه تر است. شما تمام نیازها و خواسته های خود را یکجا نموده و 60 درصد عایدی خود را به آن اختصاص می دهید. 40 درصد دیگر برای پس انداز است. البته به همین سادگی هم نیست. این 40 درصد به بخش های کوچک ترین تقسیم می گردد. 10 درصد برای پس انداز بازنشستگی است، 10 درصد پس انداز بلندمدت و 10 درصد دیگر پس انداز کوتاه مدتی است، 10 درصد دیگر را نیز می توانید به سرگرمیات اختصاص دهید.

3- بودجه ریزی معکوس

در بیشتر روش های بودجه ریزی، شما ابتدا خرج ها را معین نموده و سپس در خاتمه مبلغی و یا درصدی را به پس انداز اختصاص می دهید. اما در روش بودجه ریزی معکوس شما دقیقاً کار برعکسی را انجام می هید. در این روش شما در ابتدا بخشی از عایدی خود را برای پس انداز و سرمایه گذاری اختصاص می دهید، و سپس از بخش به جامانده برای انجام انواع هزینه ها استفاده می کنید. تاکید بیشتر این روش روی بحث سرمایه گذاری و پس انداز برای ما خیلی جالب است، چراکه فکر می کنیم شما همواره و در هرحالی باید حداقل مبلغی را به عنوان پس انداز داشته باشید.

تفکر انتقادی چیست و چطور باید آن را تقویت کنیم؟

4- بودجه بندی صفر محور

این روش یکی از محبوب ترین روش ها برای بودجه ریزی است و ما هم آن را بیشتر توصیه می کنیم. بر اساس این روش، حاصل تفریق تمام هزینه های شما از عایدیهایتان برابر با صفر خواهد بود. البته بودجه بندی صفر محور به این معنا نیست که حساب بانکی شما صفر می گردد! بلکه به این معنا است که شما برای تمام عایدی خود برنامه ریزی می کنید. در واقع، حتی تا همان هزار تومان آخر هم می تواند در این روش دسته بندی گردد.

در این روش شما تصمیم می گیرید که چه اندازه از عایدی خود را صرف پرداخت بدهی ها کنید، چه اندازه را به پس انداز اختصاص دهید و چقدر را برای مخارج روزانه کنار بگذارید. بنابراین، دیگری نیازی نیست که نگران پرداخت اقساط و بدهی های خود باشید. روش بودجه بندی صفر محور به شما اجازه می دهد تا کنترل کاملی روی سرمایه و عایدی خود داشته باشید.

برترین روش برای بودجه بندی

روش صفر محور به عنوان برترین روش برای بودجه بندی شناخته می گردد. بنابراین بهتر است هر ماه از این روش برای برنامه ریزی اقتصادی خود بهره ببرید. ولی یادتان باشد، همواره به این برنامه پایبند بمانید. بعد از مدتی متوجه خواهید شد که این روش بسیار مفید بوده و چه تاثیراتی در نظم اقتصادی شما دارد.

همانطور که گفته شد، روش کار بودجه صفر محور بسیار آسان است: تنها اندازهی پول از جیب و حساب شما می تواند خارج گردد که عایدی دارید. بنابراین، اگر ماهی 5 میلیون تومان عایدی دارید، باید این اندازه را در تمام بخش های زندگی تقسیم کنید: پرداخت قبوض، پرداخت اقساط، پس انداز، هزینه های خوراک و … در خاتمه، زمانی که تمام هزینه های خود را با یکدیگر جمع نموده و حاصل آن را از کل عایدی خود کم می کنید، عدد به جای مانده باید 0 باشد.

این نکته مهم را حتما باید در نظر داشته باشید که بودجه شما صفر می گردد. ولی حساب بانکی شما هرگز نباید صفر گردد. همواره مبلغی را به عنوان حداقل موجودی خود در نظر داشته باشید. این مبلغ بسته به شرایط اقتصادی و نوع مخارج شما می تواند متفاوت باشد.

در این روش بودجه شما باید به 0 برسد، چرا که برای آن هزار تومان آخر هم برنامه ریزی می کنید. هر چیزی که فکر می کنید اضافه است هم باید تحت عنوان خاصی دسته بندی گردد. حالا که قصد برنامه ریزی برای تمام عایدی خود را دارید، چه بهتر که آن را به کار مفیدی اختصاص دهید. به همین ترتیب، دخل وخرج خود را به سمت اهداف اقتصادی خود پیش خواهید برد.

چرا بودجه بندی اینقدر اهمیت دارد؟

چند سال اخیر خیلی بیشتر به ضرورت آمادگی برای مقابله با شرایط غیرمترقبه پی بردیم. بروز همه گیری کرونا و تعطیلی خیلی از مشاغل فرصتی بسیار مهم بود تا اهمیت مدیریت سرمایه، عایدی و پس انداز را به خوبی درک کنیم. احتمال از دست دادن شغل و یا ایجاد خرج های غیرقابل پیش بینی نیز جزو دیگر مواردی است که همواره می تواند رخ دهد. با این حال، طبق تحقیقات صورت گرفته در کشور آمریکا، هنوز 60 درصد مردم عایدی خود را بودجه بندی نمی نمایند. در میان 40 درصد به جای مانده که این کار را انجام می دهند، یک سوم آن ها در همین یک سال اخیر آغاز به استفاده از بودجه نموده اند.

شاید شما هم جزو شمار زیاد دیگر افرادی باشید که ماه به ماه با حقوق خود سپری می کنید. در آمریکا 78 درصد افراد تنها با حقوق ماهانه زندگی را سپری می نمایند. یعنی در خاتمهی ماه هیچ پولی برای آنها باقی نمی ماند و منتظر حقوق ماه نو هستند. به عبارت دیگر، هیچ پس انداز خاصی ندارند و اگر مسئله ای برای شغل آن ها ایجاد گردد، در تامین هزینه های ماه بعد دچار مشکل اساسی می شوند. با این حال، هیچ لزومی ندارد که شما هم این سبک زندگی را پیش بگیرید. وقتی که عایدی خود را به خوبی بودجه بندی می کنید، نگرانی و دغدغه شما بابت این مسائل خیلی کمتر می گردد.

اگر پیش تر آغاز به بودجه بندی درامد خود نموده و بعد از مدتی منصرف شدید، توصیه می کنیم این کار را دوباره از سر بگیرید. عادت کردن به این سبک مدیریت عایدی و هزینه در ابتدا ممکن است سخت به نظر برسد. ولی اثرات باورنکردنی آن را به زودی مشاهده خواهید کرد.

چطور بودجه بندی عایدی خود را آغاز کنیم؟

حال که در خصوص اهمیت و روش های استفاده از بودجه ماهانه اطلاعاتی را کسب کردید، نوبت آن رسیده که خودتان هم کار بودجه بندی را آغاز کنید. ولی چطور؟ در این بخش به آموزش مرحله به مرحله این کار می پردازیم.

مرحله اول: تمام عایدی خود را بنویسید

در این مرحله هر عایدی خالصی که دارید را یادداشت کنید. یادتان باشد، خالص دریافتی را در نظر بگیرد. اگر متاهل هستید، عایدی همسرتان را هم یادداشت کنید. اگر بیش از یک منبع درامدی دارید، یادتان باشد که آن ها را هم حتماً در نظر داشته باشید و مححاسبه کنید.

مرحله دوم: تمام مخارج خود را بنویسید

در این مرحله، بهتر است مخارج و هزینه های خود را به 3 دسته کلی تقسیم کنید.

بدهی ها

اولین چیزی که باید در بودجه بندی خود لحاظ کنید، بدهی ها است. اگر پولی قرض گرفته و یا اینکه باید اقساط وامی را پرداخت کنید، آن ها را در این بخش معین کنید.

پس انداز

حال که بدهی های اصلی خود را معین کردید. وقت پس انداز است. اگر خیلی بدهی دارید و واقعاً هزینه های شما زیاد است، اندازه کمی پس انداز معین کنید تا به مبلغ معینی (مثلا 5 میلیون تومان) برسد. این مبلغ را به عنوان پس انداز برای مواقع اضطراری در نظر بگیرید. بعد از اینکه این پول تامین شد، مادامی که بدهی های شما خیلی زیاد است، می توانید از پس انداز کردن صرف نظر کنید. بعد از اتمام بدهی ها، مجدداً می توانید پس انداز را آغاز کنید.

مخارج

بعد از معین کردن بدهی و پس انداز، وقت آن است که مخارج روزمره را معین کنید. مهم ترین موضوع در این بخش اهمیت دادن به مسائل خانوادگی است. معمولاً توصیه می گردد که مخارج این بخش را به 4 دسته اصلی تقسیم کنید: غذا، مسکن، حمل ونقل و لوازم کاربردی روزمره

بعد از اینکه هزینه های اصلی را معین کردید، می توانید به موارد فرعی تر بپردازید. موضوعاتی مثل بیمه، سرگرمی، هزینه های شخصی و … همگی می توانند در این بخش معین شوند. ولی یادتان باشد، تمام موارد را به دقت یادداشت نموده و معین کنید. هدف نهایی را از قلم نیاندازید، تا همان هزار تومان آخر باید همه چیز دسته بندی گردد.

مرحله سوم: مخارج خود را در کل عایدی کسر کنید

این مرحله هم جالب و هم هیجان انگیز است. احتمالاً خیلی تمایل داشته باشید که عدد نهایی 0 باشد و یا چیزی در همان حوالی. اگر هم که تراز شما مثبت باشد که برترین خبر است. تمام این موارد طبیعی هستند. یادتان باشد، در این مرحله باید جواب 0 باشد و تمام عایدی خود را بودجه بندی نموده باشید. اگر هنوز اجازه خرج کردن دارید، مجدداً به مرحله 2 بازگشته و پول به جای مانده را به کار خاصی اختصاص دهید. ولی اگر حاصل این تفریق عددی منفی شد، یعنی مخارج شما بیش از عایدی است. در این صورت هم مجدداً باید به مرحله 2 بازگشته و مخارج خود را بازنگری کنید. به احتمال زیاد در یکی از این دسته بندی ها می توانید صرفه جویی بیشتری نموده و مخارج را کاهش دهید. شاید هم بتوانید بعضی را کلاً حذف کنید. تمام این انتخاب ها با خودتان است، فقط دقت کنید که بودجه در خاتمه برابر با 0 باشد.

مرحله چهارم: همه چیز را ردیابی و آنالیز کنید

تا اینجا، بخش سخت کار به اتمام رسیده است. حالا وقت آن است که مراقب همه چیز باشید. این مرحله در تمام طول ماه ادامه دارد. در تمام طول ماه باید مراقب مخارج خود باشید تا همه چیز بر اساس بودجه شما پیش برود. شاید بودجه ماهیانه خود برای سرگرمی را در همان چند هفته اول تمام نموده باشید. بنابراین در ادامه باید این مورد را در نظر داشته باشید. این مثال در خصوص تمام بخش های بودجه بندی شما صدق می نماید.

بودجه بندی بدون ردیابی و نظارت بر آن کاملاً بی معنی است. مثل این مانند که تصمیم به ورزش بگیرید، ولی هیچ وقت به باشگاه نروید. وقتی بر بودجه نظارت می کنید، تمام برنامه های خود را عملی می کنید. این تنها روشی است که بر اساس آن می توانید بفهمید آیا مخارج شما واقعاً بر اساس برنامه بودجه است یا خیر.

یادتان باشد، نظارت و ردیابی چیزی است که در تمام طول ماه و در تمام مخارج باید به آن توجه داشته باشید. شاید تنها بخش محدودی از بودجه ماهانه شما برای پوشاک به جای مانده باشد، بنابراین باید لباس مقرون به صرفه تری را انتخاب کنید. از قلم نیاندازید بودجه با حساب بانکی شما فرق دارد. شاید در حسابتان پول باشد، ولی بودجه اجازه خرج آن را ندهد.

هرچه بیشتر با فرآیند طراحی بودجه، خرج کردن و نظارت بر آن آشنا باشید، این کارها را آسان تر انجام خواهید داد. بعد از چند ماه انجام دادن این فرآیند، احاطه خیلی بیشتری به آن پیدا خواهید کرد. افراد با تجربه، مخارج خود را خیلی بهتر می شناسند و خیلی بهتر می توانند مرحله دوم را یادداشت نمایند تا مسئله ای در طول ماه احساس ننمایند.

مرحله پنجم: بودجه ماه بعد را قبل از آغاز ماه معین کنید

این موضوع را پیش تر هم بیان کردیم. بودجه بندی تنها زمانی کارایی دارد که آن را همواره انجام دهید. پیش از آغاز هر ماه، باید بودجه خود برای آن را معین کنید. این کار را باید برای چندین ماه انجام دهید تا اثرات مثبت آن بر زندگی خود را متوجه شوید.

وقتی یک ماه بودجه را با دقت طراحی کنید، ماه بعد هم می توانید آن را اساس کار خود قرار داده و بر اساس همان بودجه را طراحی کنید. شاید تنها کافی باشد تا بعضی از مخارج و هزینه ها را کمی جابه جا کنید. مثلاً شاید تولد همسرتان در این ماه باشد و نیاز داشته باشید تا یک ردیف نو به مخارج خود اضافه کنید و کمی در سایر هزینه ها صرفه جویی کنید. در هرحال، آماده کردن بودجه قبل از آغاز ماه به شما یاری می نماید تا از ایجاد هزینه های غیرمترقبه و شکه نماینده جلوگیری کنید.

منبع: ramseysolutions