5 گیاه دارویی شگفت انگیز که هورمون های بدن شما را متعادل می نمایند - چاپار بلاگ

گیاهان دارویی و استفاده از آن ها برای مسائل جسمی

از برگ، گل، ریشه و دانه برخی از گیاهان دارویی برای حل مسائل مختلف بدن استفاده می نمایند. استفاده از این گیاهان دارویی قرن ها سابقه دارد و در طب سنتی برای گیاهان مختلف، خواص متعددی مطرح می گردد. از برخی از آن ها در تهیه غذاها و انواع نوشیدنی ها هم استفاده می نمایند. از قرن ها پیش مردم از گیاهان دارویی برای سلامت بدن، مرنام مذهبی و… استفاده می کردند. این روزها به لطف پیشرفت های مدرن، امکان تحقیق کردن روی خواص آن ها و پی بردن به مواد تشکیل دهنده این گیاهان فراهم شده است.

از زمان های دور از گیاهان دارویی برای تنظیم و متعادل کردن هورمون های بدن استفاده می کردند. البته تحقیقات دقیق در این زمینه هنوز در سطح گسترده انجام نشده است اما برخی از تحقیقاتی که تا کنون اجرا شده ثابت می نماید که این گیاهان دارویی می توانند روی سطح هورمون های بدن تأثیر بگذارند در نتیجه می توانند عملنمودهای بدن را که مربوط به هورمون های مختلف است، متعادل و تنظیم نمایند.

البته گاهی اوقات در خصوص گیاهان دارویی، جدا کردن حقایق از باورهای عمومی سخت می گردد. به همین خاطر در ادامه فقط گیاهانی را معرفی می کنیم که تأثیر آن ها روی هورمون های بدن ثابت شده است.

احتیاط

هنوز در خصوص امن ترین و تأثیرگذارترین روش استفاده از این گیاهان دارویی برای تنظیم هورمون های بدن، اطمینان وجود ندارد. داروهای گیاهی هم درست مثل داروهای شیمیایی باید با دوز مناسب و بر اساس دستورالعمل خاصی مصرف شوند. در برخی مواقع، اطلاعات نادرست پیرامون داروهای گیاهی و مواد مغذی، فهمیدن اینکه کدام ادعا درباره گیاهان معتبر است و شواهد آن را تأیید می نماید، سخت است. برخی از دستورات دارویی که با این گیاهان دارویی توصیه می گردد ممکن است برای برخی از افراد، بی خطر و برای عده ای دیگر خطرآفرین باشد. افرادی که باردار هستند، در دوران شیردهی به سر می برند، از درمان های هورمونی استفاده می نمایند، با اختلالات غدد درون ریز یا مسائل سلامت روان زندگی می نمایند یا مبتلا به سرطان هستند، بیشتر از دیگران در معرض عوارض جانبی خطرناک استفاده از گیاهان دارویی قرار می گیرند.

بنابراین استفاده از گیاهان دارویی برای حل مسائل هورمونی یا جایگزین کردن آن ها با داروهای شیمیایی باید همواره تحت نظر پزشک انجام گردد. از قلم نیاندازید که داروهای گیاهی هم می توانند به اندازه داروهای شیمیایی عوارض داشته باشند. به همین خاطر نباید آن ها را خودسرانه مصرف کنید.

هورمون ها و سلامت بدن

هورمون ها پیغام رسان های شیمیایی هستند که به سلول های بدن یاری می نمایند تا ارتباط برقرار نموده و عملنمودهای مختلفی را در بدن تحریک نمایند. هورمون ها بستر سیستم غدد درون ریز بدن هستند که رشد، فراوری مثل، متابولیسم، دما و حتی روحیه و حال وهوای بدن ما را تنظیم می نمایند. هورمون های بدن نقش مهمی در عملنمودهای حیاتی بدن دارند. هر کدام از این عملنمودها که با اختلال روبرو گردد، می تواند علائم خفیف تا شدیدی را در بدن ایجاد کند که موجب بیماری ها و آسیب های مختلف می گردد.

هورمون ها و سیستم غدد درون ریز، بدن را در حالت متعادل هم ایستایی یا هومئوستازی نگه می دارند. بنابراین، داشتن عدم تعادل هورمونی (یعنی وقتی هورمون خاصی بسیار کم یا زیاد باشد) می تواند عوارض جانبی متعددی داشته باشد.

استرس اکسیداتیو، ناباروری و اختلالات غدد درون ریز مانند بیماری تیروئید چند نمونه از مواردی هستند که می تواند در نتیجه عدم تعادل هورمونی حاصل گردد. هر کدام از اختلالات، علائمی در بدن ایجاد می نمایند که سلامت بدن و زندگی ما را تحت تأثیر قرار می دهد.

زنان در دوره های معینی از چرخه زندگی خود، به ویژه در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی دچار تغییرات طبیعی در سطح هورمون های خود می شوند. به همین ترتیب مردان ممکن است علائم عدم تعادل هورمونی را در دوران بلوغ یا با افزایش سن تجربه نمایند اگرچه این تغییرات، اغلب با سرعت کندتر و کمتر از زنان است.

در ادامه چند گیاه دارویی را معرفی می کنیم که در طب سنتی برای برقراری تعادل هورمونی و برای درمان برخی مسائل ناشی از عدم تعادل هورمونی توصیه می شوند. تا به حال در خصوص تأثیرات این گیاهان دارویی تحقیقات متعددی اجرا شده است اما هنوز برای معین نحوه تأثیر و اندازه مصرف آن ها، به تحقیقات بیشتری احتیاج است.

گیاهان دارویی تأثیرگذار در تعادل هورمونی بدن

در دوره هایی از زندگی خصوصاً در دوران بلوغ، در دوران بارداری، هم زمان با افزایش سن و… بدن تغییرات هورمونی را تجربه می نماید. مسائل ناشی از تغییرات هورمونی را می توانید با مصرف داروهای گیاهی کمتر کنید. در ادامه چند داروی گیاهی را معرفی می کنیم که برای استفاده از آن ها حتما باید به متخصص مراجعه کنید و خودسرانه آن را مصرف نکنید. به خصوص اگر در حال حاضر تحت درمان های هورمونی قرار دارید؛ مثلاً داروی کم کاری تیروئید می خورید.

1. سیاه دانه

سیاه دانه با نام علمی Nigella sativa گل هایی دارد که دانه های ریز و سرشار از آنتی اکسیدان فراوری می نمایند. این دانه ها خواص پزشکی متعددی دارند چرا که حاوی ماده ای شیمیایی به نام تیموکینون هستند.

محققان در حال آنالیز اثرات محافظتی و درمانی سیاه دانه در کسانی هستند که با سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) دست وپنجه نرم می نمایند. سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال است که با سطح غیرطبیعی هورمون همراه است و علائم متعددی را در زنان در سن باروری ایجاد می نماید.

در مطالعات حیوانی، عصاره های سیاه دانه به تنظیم انسولین، تستوسترون، هورمون لوتئین ساز و هورمون تیروئید و سایر موارد یاری نموده است.

علاوه بر این، عصاره سیاه دانه فعالیت استروژنی در بدن را تحریک می نماید به این معنی که مانند هورمون استروژن در بدن شما عمل می نماید.

برخی از مطالعات اجرا شده روی موش ها در حال آنالیز این موضوع است که آیا عصاره سیاه دانه می تواند جایگزینی برای هورمون درمانی در دوران یائسگی باشد یا نه. یائسگی زمانی است که بدن به طور معمول استروژن کمتری نسبت به گذشته فراوری می نماید.

مکمل های غلیظ Nigella sativa اخیراً محبوبیت زیادی پیدا نموده اند. دانه های کامل سیاه دانه عطر و بوی خاصی دارند و به راحتی می توان آن ها را به نان، سالاد و غذاهای دیگر اضافه نمود.

به خاطر داشته باشید که بیشتر مطالعات روی سیاه دانه و تأثیر آن روی هورمون ها در حیوانات اجرا شده و از عصاره غلیظ یا تیموکینون جدا شده استفاده شده است. بنابراین اگرچه استفاده از دانه های کامل در پخت و پز می تواند سالم باشد و عطر و طعم خوبی به غذا بدهد اما ممکن است فوایدی که ذکر شد برای ایجاد تعادل هورمونی نداشته باشد. در واقع برای حل مسائل هورمونی اندازه معینی از این گیاه و نحوه مصرف خاصی از آن باید مورد توجه قرار بگیرد.

2. آشواگاندا یا جینسنگ هندی

آشواگاندا که با نام جینسنگ هندی یا گیلاس زمستانی هم مشهور است، یک بوته همواره سبز از تیره بادنجانیاین است. در طب سنتی و گیاهی این گیاه اهمیت زیادی دارد و انواع محصولات تهیه شده از آن مثل چای، پودر ریشه و مکمل، در سراسر جهان به شکل های مختلف عرضه می گردد. تصور می گردد که این آداپتوژن با تعدیل محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال مغز (HPA) به بدن یاری می نماید تا بر استرس غلبه کند. محور HPA چندین هورمون (از جمله کورتیزول) را فراوری و آزاد می نماید که واکنش بدن به استرس را آغاز می نماید.

کورتیزول یاری می نماید روزهای پرتنش و پر از اتفاقات استرس زا را پشت سر بگذارید. با این حال، طبق مطالعات انسانی و تحقیقات اجرا شده روی موش های صحرایی، عدم تعادل مزمن هورمون ها ممکن است باعث اختلالات غدد درون ریز مانند بیماری آدیسون و سندرم کوشینگ گردد.

یک مطالعه در سال 2019 در 60 بزرگسال که 125 تا 300 میلی گرم عصاره ریشه آشواگاندا دو بار در روز و به مدت 8 هفته مصرف کردند نشان داد که مصرف این عصاره منجر به استرس کمتر، خواب بهتر و کاهش سطح کورتیزول خون در مقایسه با گروهی شد که دارونما مصرف نموده بودند. یک مطالعه با طراحی مشابه در سال 2012 هم نتایج مشابهی را نشان داد.

آشواگاندا بعلاوه ممکن است سایر هورمون ها را هم تحت تأثیر قرار دهد. به نام مثال، محققان در حال آنالیز چگونگی تغییر سطح انسولین، هورمون های فراوری مثل و موارد دیگر در اثر مصرف این داروی گیاهی هستند.

یک مطالعه 8 هفته ای در سال 2018 در بزرگسالان مبتلا به افزایش سطح هورمون تحریک نماینده تیروئید (TSH)، که به وسیله غده هیپوفیز فراوری می گردد و برای ارزیابی شرایط تیروئید استفاده می گردد، نشان داد که مصرف روزانه 600 میلی گرم عصاره غلیظ آشواگاندا باعث بهبود سطح TSH می گردد.

افراد بعلاوه عوارض جانبی مکمل های آشواگاندا را در طی آزمایشات بالینی مختلف گزارش نموده اند. در نتیجه آشواگاندا ممکن است برای کسانی که باردار و در دوران شیردهی هستند و بعلاوه افرادی که بیماری های خودایمنی یا اختلالات تیروئیدی دارند، ناسالم باشد.

در نهایت، برای اثبات این نتایج مطالعات بیشتری در خصوص نمونه های انسانی مورد احتیاج است.

3. کوهوش سیاه

کوهوش سیاه از خانواده سیاه دانه است. این روزها مکمل ها و محصولات زیادی تهیه شده از این گیاه در بازار عرضه شده است. مکمل ها را معمولاً از ریشه های این گیاه تهیه می نمایند و به شکل عصاره، کپسول و چای در دسترس است. اعتقاد بر این است که این گیاه ارزش دارویی خود را از ترکیباتی به نام گلیکوزیدهای تری ترپن دریافت می نماید؛ اگرچه معین نیست که چه تعداد از این ترکیبات در مکمل های کوهوش سیاه وجود دارد. از قدم الایام و در حال حاضر از این گیاه دارویی برای حل مسائل سلامتی بانوان مثلاً سندروم پیش از قاعدگی یا بی نظمی های پریود استفاده می نمایند. بعلاوه برای التیام نشانه ها و علائم یائسگی هم کاربرد دارد.

مانند سیاه دانه، کوهوش سیاه ممکن است به نام یک فیتواستروژن عمل کند؛ یک ماده گیاهی که هنگام مصرف در دوزهای زیاد، مانند هورمون استروژن عمل می نماید. هنوز هم اینکه آیا کوهوش سیاه یک فیتواستروژن واقعی است یا با مکانیسم های دیگر کار می نماید ناشناخته مانده است.

چند مطالعه نشان داده است که کوهوش سیاه برای تسکین علائم یائسگی به طور مؤثرتری نسبت به دارونما عمل می نماید. با این وجود مطالعات دقیق تری در خصوص انسان احتیاج است به خصوص از آنجا که گزارش هایی از عوارض جانبی و حتی شدید مصرف کوهوش سیاه ارائه شده است. بنابراین، بهتر است قبل از استفاده از این گیاه با پزشک مشورت کنید

4. پنج انگشت

یکی دیگر از مکمل های گیاهی رایج که معمولاً به شکل کپسول در دسترس است، گیاه پنج انگشت است. این گیاه را معمولاً با گیاهان دارویی دیگر مثلاً کوهوش سیاه ترکیب می نمایند و در توضیحات آن، تسکین علائمی مثل علائم یائسگی و سلامت دستگاه تناسلی زنان را نام می نمایند.

پنج انگشت در واقع میوه درخت Vitex agnus است. این میوه حاوی ترکیبات دیترپنوئید است که ممکن است مسئول اثرات بالقوه این مکمل روی هورمون هایی مانند پرولاکتین و انتقال دهنده عصبی دوپامین باشد.

آنالیز های متعدد نشان داده است که این گیاه می تواند سطح پرولاکتین را در خون کاهش دهد. افزایش سطح این هورمون اغلب با PMS یا سندرم پیش از قاعدگی در ارتباط است. این مکمل بعلاوه ممکن است علائم خاصی از PMS مانند درد پستان را درمان کند. مطالعات دیگر توانایی این گیاه را در تسکین علائم یائسگی و یاری به درمان مسائل ناباروری و PCOS آنالیز نموده اند.

اگرچه به نظر می رسد که این گیاه می تواند به تعادل برخی هورمون ها مانند پرولاکتین یاری کند اما بسیاری از دانشمندان توافق دارند که برای نتیجه گیری در خصوص اثربخشی آن، تحقیقات بیشتر در انسان مورد احتیاج است.

5. مرزنجوش

از مرزنگوش یا مرزنجوش و سایر گیاهان دارویی مشابه آن مثلاً پونه کوهی از قدیم الایم برای درمان بسیاری از بیماری ها در طب سنتی استفاده می گردد. این گیاه حاوی ترکیبات گیاهی فعال مانند فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک است که احتمالاً هردوی آن ها مسئول اصلی خواص دارویی آن هستند.

تحقیقات اولیه در خصوص مرزنجوش در انسان و حیوانات، ارزیابی نموده است که مصرف این گیاه می تواند استرس را کاهش دهد و به افراد مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی، یاری کند.

به نام مثال، یک مطالعه که اخیراً اجرا شده نشان داده است که سطح استرادیول (هورمون فراوری شده به وسیله تخمدان ها) در موش هایی که این عصاره را مصرف نموده اند افزایش یافته است.

بعلاوه در یک مطالعه کوچک انسانی، افراد مبتلا به PCOS روزانه دو بار به مدت یک ماه چای مرزنجوش نوشیدند. در مقایسه با گروهی که درمان با دارونما داشتند، چای مرزنجوش با کاهش قابل توجهی در سطح هورمون انسولین ناشتا مرتبط بود که می تواند نشان دهنده بهبود مدیریت قند خون در بدن باشد.

با این حال خیلی زود است که بگوییم چگونه مرزنجوش به نام مکمل گیاهی برای بهبود عدم تعادل هورمونی مورد استفاده قرار می گیرد. به علاوه، برخی از دانشمندان هشدار می دهند که در خصوص ایمنی استفاده طولانی مدت یا فشرده از گیاهان تغییر دهنده هورمون، به اندازه کافی تحقیق انجام نشده است.

روش های دیگر برای متعادل کردن سطح هورمون های بدن

استفاده از داروهای گیاهی یکی از چندین روش طبیعی برای درمان عدم تعادل هورمونی است. داروهای گیاهی می توانند در کنار روش های دیگر، نقش مؤثری در ایجاد تعادل هورمونی داشته باشند. برترین درمان برای حل این مسائل، به دلایل ایجاد آن ها، سبک زندگی و سایر فاکتورها بستگی دارد. به همین خاطر قبل از اینکه درمان با داروهای گیاهی را آغاز کنید یا هورمون درمانی انجام دهید، باید با مراجعه به پزشک، دلیل عدم تعادل هورمونی را کشف کنید.

با روش هایی که در ادامه نام می کنیم و همگی بخشی از سبک زندگی ما هستند، می توانید تعادل هورمونی را به بدن تان برگردانید:

رژیم غذایی سالم داشته باشید

یک رژیم غذایی سالم و متعادل که غنی از پروتئین، چربی های سالم و فیبر باشد و اندازه محدودی شکر فرآوری شده داشته باشد، یاری می نماید که هورمون های بدن در شرایط متعادل قرار بگیرند و همواره اشتهای منظم، متابولیسم کافی و خلق وخوی خوبی داشته باشید.

چای سبز بنوشید

چای سبز ممکن است با بهبود پاسخ بدن به هورمون، به تعادل انسولین در برخی از افراد یاری کند. اگرچه اثبات اثرات احتمالی چای سبز بر مقاومت به انسولین، به تحقیقات بیشتری احتیاج دارد.

منظم ورزش کنید

داشتن فعالیت ورزشی منظم، روی هورمون های مرتبط با اشتها تأثیر می گذارد و استفاده بدن از هورمون انسولین را بهبود می بخشد.

استرس خود را مدیریت کنید

استرس زیاد می تواند سطح هورمون هایی مثل کورتیزول و آدرنالین را تغییر دهد. فعالیت های آرامش بخش مثل یوگا، گوش دادن به موسیقی، قدم زدن در طبیعت می تواند استرس را کم کند و هورمون ها را در سطح متعادل نگه دارد.

به اندازه کافی بخوابید

خواب ناکافی یا قرار گرفتن در معرض نورهای مصنوعی در طول شب و برای مدت طولانی باعث اختلال در سطح ملاتونین و کورتیزول می گردد. علاوه بر این روی مقاومت انسولین هم تأثیر می گذارد. خواب کافی بیشتر از آنچه که فکر می کنید روی تعادل هورمونی بدن تأثیرگذار است.

از مختل نماینده های غدد درون ریز اجتناب کنید

مختل نماینده های غدد درون ریز ترکیباتی در محیط هستند؛ مانند دود تنباکو، سموم دفع آفات، علف کش ها، پلاستیک ها و مواد معطر در لوسیون ها و مواد تمیزنماینده که ممکن است باعث عدم تعادل هورمونی شوند.

جمع بندی

سطح هورمون های مختلف در بدن دائماً در حال تغییر است. دلایل زیادی برای نوسان روزانه سطح هورمون ها وجود دارد و در برخی موارد این تغییرات، برای بدن ضروری است. اما در طولانی مدت، عدم تعادل هورمونی می تواند روی سلامت بدن تأثیر بگذارد و علائم متعددی را ایجاد کند.

استفاده از داروهای گیاهی یکی از چندین روش طبیعی برای ایجاد تعادل هورمونی است. گیاهان دارویی که بالاتر معرفی کردیم تأثیرات قابل توجهی در ایجاد تعادل هورمونی دارند. البته برای معین اندازه استفاده از آن ها و نحوه تأثیرگذاری آن ها هنوز تحقیقات بیشتری ضروری است.

با توجه به اینکه تغییرات هورمونی در بدن می تواند خطرناک باشد، قبل از مصرف هر داروی گیاهی که تغییرات هورمونی را در پی دارد، حتماً با پزشک مشورت کنید.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منبع: Healthline