کتاب گویا به اندازه شش شبکه رادیویی مخاطب دارد - چاپار بلاگ

محمد اخگری در ابتدای این مراسم با اشاره به کتاب جدیدش گفت: در سال های گذشته درسی را در گروه رادیو دانشگاه صداوسیما شروع کردیم که رادیو تعاملی نام دارد و به پیوند رادیو با فناوری های نوین می پردازد. در این درس یکی از محورها، بحث کتاب صوتی است که در برنامه سازی رادیو نیز اهمیت دارد.

وی ادامه داد: به همین دلیل، سال 93 کتابی را از آلمانی ترجمه کردم که این کتاب منبعی برای این حوزه شد و خوشبختانه تا به امروز سه پایان نامه در این راستا کار شده است. بعد از این از سال 93 تا 98 روی ادبیات تحقیق کتاب صوتی کار کردم و متوجه شدم که اقبال به کتاب های صوتی زیاد شده است و در همین چند سال مقاله ها و پایان نامه های متعددی پیرامون کتاب صوتی نوشته شده است؛ از این رو با توجه به حجم تولیدات و اقبال عمومی لازم است که به سمت تولید در این حوزه برویم.

تلخیص کردن کتاب یک هنر است

این پژوهشگر حوزه رادیو در توضیح فصل ها و بخش های کتاب گفت: در فصل اول این کتاب به تاریخچه کتاب صوتی پرداخته ام و آورده شده که شاید ادیسون را باید اولین سازنده کتاب صوتی بدانیم؛ چراکه او وقتی گرامافون را می سازد یک شعر ضبط می کند و آن هم یک کتاب صوتی است. بعدها به واسطه کاست و واکمن کتاب های صوتی وارد دنیای جدید و گسترده تری می شود و ما می بینیم که در همان دوره در آلمان اتحادیه کتاب های صوتی شکل می گیرد.

وی در تشریح تاریخچه کتاب های صوتی در ایران گفت: ما پیش از انقلاب کتاب صوتی داشتیم؛ اما در دهه 70 کتابخانه ملی به آن رسمیت بخشید و یک دهه بعد یعنی با راه اندازی ایران صدا در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران این حرکت به شکل جدی به جهت خود ادامه داد.

اخگری با اشاره به فصل های دیگر این کتاب گفت: در فصل دوم به مفاهیم نظیری شنیدن، خواندن و گفتن پرداخته ام و بیان شده است که کتاب های صوتی که به صورت نمایشی قرائت می شوند، وابستگی بیشتری به متن دارند. همچنین قالب های مختلف کتاب صوتی را در این فصل تشریح کردم و در فصل بعدی توضیح داده ام که هر کدام چه ویژگی هایی دارند. برای مثال یکی از این قالب ها، خاطره صوتی است که ما در ایران نیز در این قالب خاطرات رزمندگان را داشته ایم و هنوز هم این پتانسیل وجود دارد که آن را تقویت کنیم.

وی افزود: در ادامه فصل بندی کتاب به سراغ فناوری های نوین رفته ام؛ فناوری هایی که به ما این امکان را داده اند تا کتاب صوتی را در جیب مان داشته باشیم. در بخش پایانی نیز به تلخیص متون پرداخته ام و بیان کرده ام که برای تبدیل یک کتاب کاغذی به کتاب صوتی چه مراحلی را باید طی کرد. به اعتقاد من تلخیص کردن کتاب یک هنر است؛ چراکه می بینیم گاهی کتاب های صوتی باعث شهرت کتاب های مکتوب شده اند.

کتاب گویا به اندازه شش شبکه رادیویی مخاطب دارد

در ادامه این برنامه مهدی شاملو، مدیر ایران صدا به محمد اخگری اشاره کرد و گفت: دکتر اخگری طلایه دار ورود سازمان صداوسیما به عرصه های جدید، به صورت بومی شده و متناسب با فرهنگ جامعه است. او روی حوزه هایی دست می گذارد که بسیار کاربردی، اثرگذار و نیاز روز است. وی در طول سال های گذشته تلاش داشته تا ادبیات نظری تولید کند و همه این تلاش های او باعث شده و کمک می کند تا کارهای خوب و قابل تکرار و ماندگار تولید شود.

وی ادامه داد: در سال 86 و با شروع فعالیت های ایران صدا، برند کتاب گویا را ایجاد و مخاطب را با یک مدیوم جدید آشنا کردیم که استقبال خوبی هم از آن شد. اپلیکیشن ایران صدا به عنوان مکمل رادیو شروع به فعالیت کرد و الان تبدیل به رسانه ای شده است که بیش از یک میلیون و 500 هزار کاربر فعال دارد.

مدیر ایران صدا در توضیح مخاطبان کتاب گویا گفت: مجموع مراجعات رادیویی با کتاب گویا قابل توجه است و می توانیم بگوییم که بخش کتاب گویا به اندازه شش شبکه رادیویی مخاطب دارد. اگر بخواهم جزئی تر به شما اطلاعات بدهم باید بگویم که ما در بخش کتاب گویا روزانه بین 280 تا 400 هزار مراجعه کننده داریم و یک کتاب پیروز بیش از 50 هزار بار پخش می شود و این در شرایطی است که شاید شمارگان کتاب ها امروز به زحمت به 4-5 هزار نسخه برسد.

وی افزود: در کنار ایران صدا چند شرکت خصوصی دیگر نیز فعال هستند که به تولید کتاب های صوتی می پردازند اما با توجه به رایگان بودن ایران صدا، مخاطبان این چند شرکت با ایران صدا قابل مقایسه نیست.

شاملو با اشاره به اهمیت اقتباس مجدد یا تلخیص در تولید کتاب صوتی گفت: در تولید کتاب صوتی تلخیص بسیار اهمیت دارد و باید بدانیم که چطور از حجم کتاب بکاهیم اما کیفیت کم نشود. امروز حداکثر تحمل مخاطب برای گوش دادن به یک کتاب صوتی 5 ساعت است و بیشتر از آن از ظرفیت مخاطب خارج است. برای مثال برخی رمان های کلاسیک را داریم که شاید زمان آنها بیش از 30 ساعت نیز باشد اما واقعیت این است که مخاطبان کمی دارد. به اعتقاد من مهم ترین کار در تلخیص (اقتباس مجدد) حفظ جان اثر است.

وی ادامه داد: به همین دلیل از حدود 2 سال پیش واحد اقتباس ایران صدا را راه اندازی کرده ایم که در آن هر کتابی که قرار است صوتی شود، یکبار دیگر نوشته می شود.

مدیر ایران صدا در توضیح اهمیت ورود به کتاب های کودک و نوجوان گفت: صداوسیما به عنوان مهم ترین رسانه ای که تولید محتوای سالم انجام می دهد باید ادبیات نظری تفکیک شده داشته باشد و باید به حوزه کودک و نوجوان کتاب های صوتی ورود کند. ما در ایران صدا به حوزه کودک و نوجوان ورود کرده ایم و بازخوردهای خوبی هم گرفته ایم.

کتاب صوتی یک آگاهی جدید است

در ادامه، مجید شریف خدایی که آخرین سخنران این نشست بود، نیز با اشاره به انتشار کتاب صوتی از رسانه تا هنر گفت: بسیار خوشحالم که دانشگاه، دانشکده و رشته رادیو که جدید و نوپاست، امروز هم در حوزه نظری و هم در حوزه عملی اتفاقات مهمی را رقم می زند. به نظر من، یکی از عوامل پویایی در رشته های آکادمیک این است که تولیدات روزانه و جهت دهی داشته باشند. متاسفانه در حوزه نظری برای کتاب های صوتی آثار زیادی وجود ندارد و خدا را شاکریم که در دانشکده خودمان و با ظرفیت علمی موجود یک اثر ارزشمند تولید شده و همان اثر ما را امروز دور خود جمع کرده است.

وی ادامه داد: همه ما با کتاب صوتی آشنایی داریم و حتما نمونه هایی از آن را نیز دیده و شنیده ایم با این حال فعالیت در حوزه آکادمیک کم است و باید تلاش مان را بیشتر کنیم؛ چراکه بیشتر فعالیت ها جنبه تجاری داشته و حال لازم است که بخش آگاهی بخشی در دانشگاه پیگیری شود.

شرف خدایی در تشریح اهداف این کتاب اظهار کرد: این کتاب به افرادی که می خواهد در حوزه کتاب صوتی فعالیت کنند، کمک می کند تا دست وپایشان را گم نکنند و زمینه را برای تحقیقات بعدی دانشگاه نیز فراهم می کند. این کتاب از دل دانشگاه بیرون آمده و ظرفیت جدیدی را نیز فراهم کرده است. کتاب صوتی یک آگاهی جدید است، بنابراین اگر ما تنها بخواهیم نسخه مکتوب را بخوانیم آگاهی جدید تولید نمی کنیم و تنها دور باطل است.

وی ادامه داد: در تاریخ از شفاهی شروع کردیم و به سمت مکتوب رفتیم و دوباره در حال رفتن به سمت شفاهی هستیم؛ اما باید توجه داشته باشیم که این شفاهی با آن شفاهی خیلی فرق می کند و دو درک و آگاهی متفاوت است. در دنیای جدید هیچ متنی شبیه متن دیگری نیست و تلخیص یعنی آگاهی جدید؛ اینکه گفتند کتاب صوتی برخی آثار از خود اثر مکتوب بیشتر شنیده و خوانده می شود به دلیل همین آگاهی است.

این مدرس دانشگاه صداوسیما در پایان گفت: خوشحالم که این کتاب شرایطی را فراهم می کند تا دانشجویان آگاهی جدید پیدا کنند. ما منتظر اتفاقات جدید هم هستیم و به نظر من باید از این کتاب 10-15 پایان نامه نمونه بیرون بیاید.

در پایان این مراسم با حضور افراد حاضر در سالن از این کتاب رونمایی شد.